Κυριακή 31 Αυγούστου 2008
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΟΥΝΟ ΜΕΝΟΙΚΙΟ
ΕΙΚΟΝΑ1 : στο βαθος το χωριο 
ΕΙΚΟΝΑ 2
ΕΙΚΟΝΑ 3 : διαδρομη σκοπια-καλλιθεα
ΕΙΚΟΝΑ 4 
ΕΙΚΟΝΑ 5΄: στο ξωκκληση του Αι Γιώργη
ΕΙΚΟΝΑ 6 : στο βαθος το Όρος Φαλακρό
ΕΙΚΟΝΑ 7 : στο βαθος η Καλλιθέα κ ο καμπος της ΔράμαςΠΑΝΗΓΥΡΙ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ
ΠΑΝΗΓΥΡΙΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ
Η Αγία Παρασκευή τιμόταν και τιμάτε την 26ην Ιουλίου με μεγάλη θρησκευτική κατάνυξη και πανήγυρη.
Από τα πολύ παλιά χρόνια οι θρησκευτικές εκδηλώσεις άρχιζαν από την προηγούμενη ημέρα. Πλήθος φιλόθρησκων από τα γύρω χωριά, ντυμένοι με τα καλά τους ρούχα της εποχής, με τις οικογένειές τους, καβάλα στα ζώα, τα σαμάρια των οποίων ήταν στολισμένα με υφαντά κιλίμια, συνέρεαν στην Αγία Παρασκευή».
Πολλές φορές η άφιξη τους, ξεχωριστά από κάθε χωριό γίνονταν ομαδική. Έβλεπες τότε το πλήθος αυτό των επισκεπτών «συν γυναιξί και τέκνοις», καβάλα επάνω στα στολισμένα ζώα, στο λαιμό των οποίων κρεμούσαν ηχηρά κουδούνια διαφόρων κτύπων τα οποία ειδοποιούσαν την άφιξη τους βγάζοντας όλους από τα σπίτια να τους υποδεχθούν. Συνήθως στα οργανωμένα αυτά «γκρουπς» ηγούνταν στην κεφαλή της φάλαγγας τα ζώα που φέρνανε τους οργανοπαίκτες με τα όργανα της εποχής, γκάιντες και νταχαρέδες το πλείστο.
Μπαίνοντας στο χωριό άρχιζαν να παίζουν έως ότου φθάσουν στην «Αγία Παρασκευή», όπου και κατέληγαν (ήταν κάτι το πολύ θεαματικό και συγκινητικό).
Εθεωρείτο μεγάλη τιμή και χαρά προς την εορτάζουσα να κοιμηθούν με τα παιδιά τους μέσα ή γύρω από το χώρο της εκκλησίας μια βραδιά. Η Τοπική Εκκλησιαστική Επιτροπή, με την συμμετοχή όλων των Δημοτών, επιθυμώντας να εξυπηρετήσουν κατά το δυνατόν καλύτερα τους προσκυνητές, έκτισε δίπλα από την Εκκλησία κτίσμα τεσσάρων (4) δωματίων και το κάτω μέρος στάβλος για τα ζώα για κακές καιρικές συνθήκες. Από την παραμονή επίσης άρχιζαν να καταφθάνουν οι μικροπωλητές και να καταλαμβάνουν το χώρο δίπλα στα ρέοντα νερά όπου και το αγίασμα και να εκθέσουν τα εμπορεύματά τους. Η πληθώρα των πολλών παιδιών, οι ντουντούκες και οι φωνές έδιναν πραγματική πανηγυρική ατμόσφαιρα. Το εσπέρας της Παραμονής τελούνταν ο Πανηγυρικός Εσπερινός και τώρα τελευταία και η περιφορά της εικόνας με αθρόα συμμετοχή ντόπιων και επισκεπτών.Το πρωί της 26ης, την ώρα της Θείας Λειτουργίας, στην οποία πολλές φορές ήταν παρών και ο Μητροπολίτης παρατηρούνταν το αδιαχώρητο εντός και εκτός εκκλησίας, στο χώρο δε των μικροπωλητών που ήταν έξω από την περίφραξη τα πολλά παιδιά με τις μικρές οικονομίες που μάζευαν για την ημέρα έδιναν το δικό τους τόνο.
Μετά την απόδοση της εκκλησίας άλλοι από τους επισκέπτες διασκορπίζονταν στον πέριξ χώρο κάτω από την σκιά των δέντρων και άρχιζε το γλέντι και το φαγοπότι, για το οποίο είχαν μαζί τους όλα τα απαραίτητα, άλλοι δε επισκέπτονταν φίλους ή συγγενείς στο χωριό.Τις απογευματινές ώρες άρχιζε η αποχώρηση των προσκυνητών με τον ίδιο τρόπο για τα χωριά τους και αργότερα οι μικροπωλητές για άλλο πανηγύρι. Μετά το 1950 στο θρησκευτικό εορτασμό προσετέθη και το ψυχαγωγικό με ορχήστρες στα τοπικά κέντρα, με φαγοπότι και χορό την παραμονή και το βράδυ της Πανήγυρης.
Σήμερα με την συνένωση των Κοινοτήτων σε Δήμους, ο Δήμος μας έγινε συμμέτοχος σε συνεργασία με τον Τοπικό Πολιτιστικό Σύλλογο, στις πανηγυρικές και ψυχαγωγικές εκδηλώσεις του χωριού μας. Χώρος δε των εκδηλώσεων είναι ο χώρος της «Λιάσκουνιτσας» ή «Κρύα νερά». Σ΄ αυτό συνετέλεσαν τα Δημοτικά έργα για τον εξωραϊσμό του χώρου.
Χρήστος Γ. Δασκάλου - 2006
Χρήστος Γ. Δασκάλου - 2006
ΤΟ ΑΝΑΜΜΑ ΤΗΣ ΚΟΥΠΑΣ
Αποκριάτικα Έθιμα της Τυρινής
Έθιμα που χάνονται στο βάθος του χρόνου. Έθιμα βγαλμένα από την βαθιά ορθόδοξη χριστιανική πίστη των προγόνων μας και αυτά είναι το έθιμο της συγχώρεσης και το έθιμο της κούπας. Θα αναφερθώ σε καθένα από αυτά ξεχωριστά.
Έθιμα που χάνονται στο βάθος του χρόνου. Έθιμα βγαλμένα από την βαθιά ορθόδοξη χριστιανική πίστη των προγόνων μας και αυτά είναι το έθιμο της συγχώρεσης και το έθιμο της κούπας. Θα αναφερθώ σε καθένα από αυτά ξεχωριστά.
Έθιμο της συγχώρεσης: Το έθιμο της συγχώρεσης κατά την περίοδο των Απόκρεων, Κυριακή της Τυρινής τηρείται από τα παλιά τα χρόνια. Έθιμο που γεννήθηκε από την θεϊκή ρήση «συγχωρείτε και μετανοείτε». Μας το δίδαξε ο Χριστός το γράψανε τα Ευαγγέλια. Η διδαχή αυτή του Κυρίου ριζώθηκε μέσα στις ψυχές των προγόνων μας και την Κυριακή της Τυρινής εφαρμόζετο στο παρελθόν με θρησκευτική ευλάβεια και λιγότερο σήμερα.
Το απόγευμα της Τυρινής στους δρόμους του χωριού μας παρατηρείτο μια διαφορετική ασυνήθιστη κίνηση. Μεμονωμένοι ή ζευγάρια ή και μικροομάδες με το πορτοκάλι ή το λεμόνι στο χέρι επισκέπτονταν τους μεγαλύτερους συγγενείς ή φίλους, που πιθανόν εκουσίως ή ακουσίως να έχουν βλάψει οι μεν να ζητήσουν συγχώρεση οι δε μεγαλύτεροι να την προσφέρουν, ετοιμαζόμενοι έτσι ψυχικά και πνευματικά να δεχθούν την μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης την Ανάσταση του Θεανθρώπου, την Πασχαλιά, πράξη θεάρεστη η συγχώρεση και η μετάνοια που κατοίκησαν μέσα στις καρδιές των προγόνων μας και εμείς το τιμούμε αυτό το έθιμο.
Τότε, όταν το χωριό μας ήταν χωριό παιδιών, νέων, ηλικιωμένων και γερόντων το απόγευμα της Τυρινής ελάμβανε εορταστική όψη. Οι ηλικιωμένοι ντυμένοι με τα καθαρά γιορτινά ρούχα της εποχής με την χαρά της προσμονής ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους, περιμένουν τους φίλους ή συγγενείς καθισμένοι στην κόχη δίπλα στο τζάκι που σιγόκαιγε μόνιμα η φωτιά με ένα μεγάλο κούτσουρο.
Το χειμωνιάτικο καθιστικό δωμάτιο εντύνετο με τα γιορτινά του. Οι θέσεις δεξιά και αριστερά του τζακιού καλοστρωμένες με τα καθαρά υφαντά κιλίμια και μαξιλάρια έδιδαν μια χαρούμενη εορταστική όψη. Ο ερχομός των συγγενών – φίλων επισκεπτών γέμιζε χαρά στα πρόσωπα όλων. Με το λεμόνι ή το πορτοκάλι στο χέρι το προσφέρανε στους γεροντότερους φιλώντας τους το χέρι οι γυναίκες, ζητώντας την συγχώρεση για πράξη ή λόγω που πιθανών να τους πίκρανε την οποία και λαμβάνανε. Στιγμές χαράς και εκδήλωση αγάπης που κρατούσε έως πριν βραδιάσει οπότε το ενδιαφέρον όλων στρέφετο στο άναμμα της κούπας.
Το βράδυ όταν όλη η οικογένεια ήτο συγκεντρωμένη για το βραδινό φαγητό γύρο από τον σοφρά (χαμηλό τραπέζι) για το φαγητό με το ξηρό χαλβά απαραίτητο σε όλα τα σπίτια, με τα πολλά παιδιά συνήθως, ο αρχηγός της οικογένειας στο άκρο μιας βέργας συνήθως στο πλαστήρι, που άνοιγαν τα φύλλα για πίττα, δένανε μια κλωστή στην οποία αιωρείτο ένα κομμάτι χαλβά ξερό και το περιέφερε ο πατέρας μπροστά από τα πρόσωπα των παιδιών για να μπορέσει κάποιος να το πιάσει με το στόμα. Εάν δεν είχαν χαλβά δένανε ένα αυγό καθαρισμένο. Το δείπνο τελείωνε με ευχές για καλή Σαρακοστή και νηστεία η οποία τηρείτο από την πλειονότητα .Την Καθαρά Δευτέρα και Τρίτη πολλοί απείχαν από κάθε φαγητό και την Τετάρτη το πρωί κοινωνούσαν. Όσοι αδυνατούσαν κάνανε μισή αποχή.Το άναμμα της κούπας: Την εβδομάδα προς την Τυρινή τα παιδιά από κάθε μαχαλά, σχηματίζοντας ομάδες, επιδίδοντο στο μάζεμα όσο μπορούσαν περισσότερων κέδρων (χόνκες) και ότι άλλο καύσιμο μπορούσαν για την κούπα. Ο συναγωνισμός ήτο μεγαλύτερος ποιός μαχαλάς θα κάνει την μεγαλύτερη κούπα. Όταν μαζεύανε τα κέδρα δεν τα πήγαιναν στο μέρος που θα ανάβανε τις φωτιές, αλλά τα βάζανε σε μέρος έτσι ώστε να μην μπορούν να τα κλέψουν παιδιά από άλλες ομάδες, πολλές φορές βάζανε και προσωπικό ασφαλείας. Φαίνεται ότι μέσα στο έθιμο ήταν και η αρπαγή της μιας ομάδας από τις άλλες.
Το βράδυ όταν όλη η οικογένεια ήτο συγκεντρωμένη για το βραδινό φαγητό γύρο από τον σοφρά (χαμηλό τραπέζι) για το φαγητό με το ξηρό χαλβά απαραίτητο σε όλα τα σπίτια, με τα πολλά παιδιά συνήθως, ο αρχηγός της οικογένειας στο άκρο μιας βέργας συνήθως στο πλαστήρι, που άνοιγαν τα φύλλα για πίττα, δένανε μια κλωστή στην οποία αιωρείτο ένα κομμάτι χαλβά ξερό και το περιέφερε ο πατέρας μπροστά από τα πρόσωπα των παιδιών για να μπορέσει κάποιος να το πιάσει με το στόμα. Εάν δεν είχαν χαλβά δένανε ένα αυγό καθαρισμένο. Το δείπνο τελείωνε με ευχές για καλή Σαρακοστή και νηστεία η οποία τηρείτο από την πλειονότητα .Την Καθαρά Δευτέρα και Τρίτη πολλοί απείχαν από κάθε φαγητό και την Τετάρτη το πρωί κοινωνούσαν. Όσοι αδυνατούσαν κάνανε μισή αποχή.Το άναμμα της κούπας: Την εβδομάδα προς την Τυρινή τα παιδιά από κάθε μαχαλά, σχηματίζοντας ομάδες, επιδίδοντο στο μάζεμα όσο μπορούσαν περισσότερων κέδρων (χόνκες) και ότι άλλο καύσιμο μπορούσαν για την κούπα. Ο συναγωνισμός ήτο μεγαλύτερος ποιός μαχαλάς θα κάνει την μεγαλύτερη κούπα. Όταν μαζεύανε τα κέδρα δεν τα πήγαιναν στο μέρος που θα ανάβανε τις φωτιές, αλλά τα βάζανε σε μέρος έτσι ώστε να μην μπορούν να τα κλέψουν παιδιά από άλλες ομάδες, πολλές φορές βάζανε και προσωπικό ασφαλείας. Φαίνεται ότι μέσα στο έθιμο ήταν και η αρπαγή της μιας ομάδας από τις άλλες.
Την Κυριακή το πρωί πήγαιναν για το τελευταίο μάζεμα και προς το απόγευμα άρχιζε το στήσιμο της κούπας με τραγούδια και χαρές. Με το πρώτο σούρουπο άρχιζε η μεγάλη προσέλευση των κατοίκων γύρω από την κούπα και με χορό, τραγούδια δίνανε μια εορταστική και πανηγυρική ατμόσφαιρα, χόρευαν και τραγουδούσαν ώσπου το ρολόι της Εκκλησίας να κτυπήσει οκτώ η ώρα και τότε δινόταν το σύνθημα ανάμματος της κούπας.Μικροί και μεγάλοι όλοι ενεργοί στην εκδήλωση.
Το γλέντι κρατούσε ως τις 12 τα μεσάνυκτα οπότε όλοι χαρούμενοι και ευχαριστημένοι φεύγανε για τα σπίτια. Να αναφέρω επίσης ότι τα παιδιά κάνανε πρακτικά κατασκευάσματα τα οποία τα λέγανε «Σριάλες» τα ανάβανε και τα πετούσαν σαν πυροτεχνήματα λέγοντας σε κάθε πέταμα και από μια ευχή για τις επιθυμίες τους.
Το νόημα της κούπας:Το έθιμο της κούπας έθιμο με θρησκευτικό νόημα χάνεται στα βάθη των χρόνων. Γεννήθηκε από το βαθύ θρησκευτικό αίσθημα των προγόνων μας και αναφέρομαι στο νόημα.
• Οι φωτιές αυτές είχαν το νόημα της κάθαρσης της φύσης από τα κακά πνεύματα.
• Επίσης την κάθαρση των ανθρώπων από τα διάφορα παραπτώματα για να είναι έτοιμοι να υποδεχθούν το «Άγιο Πάσχα» με καθαρή την ψυχή και πνεύμα.Καθαρά Δευτέρα: Ξεκίνημα ψυχικής και πνευματικής κάθαρσης.
Xρήστος Γ. Δασκάλου - 2006
Xρήστος Γ. Δασκάλου - 2006
ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΘΕΑ ΓΕΝΙΚΑ
Στις πλαγιές του Μενοικίου όρους και σε υψόμετρο 480μ. βρίσκεται η Καλλιθέα με 626 κατοίκους, χωριό που δικαιολογεί απόλυτα την ονομασία του, χάρη στην καταπληκτική θέα προς τον κάμπο της Δράμας και τις κορυφές του Φαλακρού. Η Καλλιθέα ανήκει διοικητικά στον Νομό Δράμας - Δήμο Προσοτσάνης και θρησκευτικά στην Μητρόπολη Ζιχνών και Νευροκοπίου.
Στο άλλοτε παραθεριστικό κέντρο της περιοχής, φημισμένο για τα άφθονα τρεχούμενα νερά που κινούσαν δέκα τουλάχιστον μύλους στο ρέμα του χωριού τον 20ο αι., μπορούμε να δούμε σήμερα δύο ναούς με καλλιτεχνική αξία, αγροτόσπιτα μακεδονικής αρχιτεκτονικής και παιδικές κατασκηνώσεις σε ιδανική τοποθεσία μέσα στο δάσος.
Στο χωριό, σώθηκαν επιγραφές τάφων και νομίσματα από τη ρωμαϊκή και τη βυζαντινή περίοδο. Η περιοχή φυλάσσονταν προφανώς, κάτι που μαρτυρεί η ύπαρξη φρουρίου που σώζονταν μέχρι πρόσφατα στην περιοχή. Στην περιοχή "Τούμπεκ - Βρύσης" βρέθηκε μαρμάρινη πλάκα από τάφο γυναίκας. Στην τοποθεσία "Βρύση" και στον δρόμο για Αλιστράτη, εκτός από τάφους και νομίσματα έχουν βρεθεί και μεγάλα πήλινα πιθάρια.
Στο σταυροδρόμι που ενώνει την Καλλιθέα με την περιοχή Τούμπεκ και την πηγή "Βρύση", υπάρχει περιοχή που οι κάτοικοι του χωριού την ονομάζουν "Τατάρικα Μνήματα". Σύμφωνα με την παράδοση έγινε μεγάλη μάχη Τατάρων με άνδρες της περιοχής. Μέχρι το 1935 σώζονταν πλάκες που έγραφαν ονόματα ή κάτι σχετικό με το συμβάν και κλάπηκαν από αρχαιοκάπηλους.
Σε υψόμετρο 700μ. βορειότερα του χωριού, βρέθηκε προτομή αγάλματος που μεταφέρθηκε στο αρχαιολογικό μουσείο Καβάλας.
Στα νεότερα χρόνια οι κάτοικοι πρόσφεραν σπουδαίες υπηρεσίες στον Μακεδονικό αγώνα και αρκετοί θυσίασαν τη ζωή τους για τον Ελληνισμό. Διατηρούνται παραδοσιακά αγροτόσπιτα από πέτρα και ξύλο, κτισμένα από μαστόρους της Δυτικής Μακεδονίας αλλά και ντόπιους με πολύ μεράκι και γνώση. Όπως και σε άλλα χωριά, κυρίαρχο στοιχείο του σπιτιού είναι το χαγιάτι στον όροφο.
Στο δυτικό άκρο του χωριού βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Η εκκλησία αναγέρθηκε το 1832 με 1835, διαθέτει γυναικωνίτη και χαγιάτι, ενώ το πυργοειδές καμπαναριό κτίστηκε με πελεκητή πέτρα το 1869. Με τις εργασίες του 1997, ο ρυθμός του ναού από βασιλική μετατράπηκε σε σταυροειδή με τρούλο. Στον περίβολο της εκκλησίας υπάρχει ακόμη το παλιό σχολείο που σύμφωνα με την επιγραφή κτίστηκε το 1866.
Στην περιοχή, μέσα σε όμορφο φυσικό περιβάλλον με πλατάνια, θα βρούμε ταβέρνες και σπηλιές σε βράχους (πιστιριές). Πρόκειται για τόπο ιδανικό για ανάπαυση, αναψυχή και γαστρονομικές απολαύσεις. Στο ρέμα που περνά νότια από το χωριό, ανάμεσα σε μια οργιαστική βλάστηση κοντά στις παιδικές κατασκηνώσεις, βρίσκεται η μονόχωρη βασιλική εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, η οποία χτίστηκε το 1890 με υλικά της περιοχής πέτρα και ξυλεία (καραγάτσι) και έχει γυναικωνίτη, χαγιάτι και εικόνες του 19ου αι. Το χωριό γιορτάζει στις 26 Ιουλίου, τιμώντας την ημέρα της Αγίας Παρασκευής.
Χιλιομετρικές αποστάσεις: Αθήνα 682χλμ.,Θεσσαλονίκη 169χλμ.,Δράμα 19χλμ.,
Η IΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ
Η Καλλιθέα:
Τοπικός προσδιορισμός:
Στις ανατολικές παρυφές του Μενοικίου όρους και σε υψόμετρο της εκκλησίας και της πλατείας του χωριού, 460 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας και επί ανωμάλου εδάφους είναι ταυτισμένη (το χωριό μας) η Καλλιθέα. Το αρχικό της όνομα ήταν Εγρί-Δερέ που στα τουρκικά σημαίνει στραβός λάκκος. Και πράγματι μεταξύ δύο λάκκων είναι κτισμένο το παλιό χωριό. Ο ένας από τους δύο αυτούς λάκκους είναι κατάμεστος με αιωνόβια πλατάνια και το συνεχόμενο φυσικό καταπράσινο δάσος δίνει μια ξεχωριστή τέρψη στα μάτια κάθε επισκέπτη ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες δικαιώνοντας τους αναδόχους της ονομασίας ΚΑΛΛΙΘΕΑ, η οποία δόθηκε μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, στις αρχές της δεκαετίας 1920.
Η Καλλιθέα παλιότερα:
Οπως προκύπτει από τα διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα, από αρόσεις και απ' ότι διασώθηκε από την παράδοση, το χωριό ήταν διάσπαρτο στα διάφορα σημεία του κάμπου και στις ορεινές ή ημιορεινές περιοχές , μη εξαιρουμένου του σημερινού. Ενδείξεις τέτοιων πεδινών οικισμών υπάρχουν στις πεδινές περιοχές Βρύση, Τούμκοεκ, Λιγορίνοβα, Τσάδαρ, Χάνια και σε ορεινές ο νυν οικισμός Εγρί-Δερέ και Ρούσετς. Η δημιουργία αυτών των οικισμών τους ευνοούσε στην εκτέλεση των αγροτικών εργασιών. Σ' αυτό συνέβαλλε και η ύπαρξη πολλών διάσπαρτων πηγών νερού. Οι ορεινοί ή ημιορεινοί οικισμοί πρέπει να ήταν μεικτοί και κτηνοτροφικοί και αγροτικοί. Ο ορεινός όγκος ήταν ιδανικός για τις κτηνοτροφικές ανάγκες, τα δε γύρω χωράφια λόγω του μικρού όγκου των κατοίκων για την εκτέλεση των αγροτικών δραστηριοτήτων. Μετά την κατάληψη της Ανατολικής Μακεδονίας από τους Οθωμανούς το 1373 οι μικροί αυτοί οικισμοί με την πάροδο του χρόνου, άρχισαν να διαλύονται. Σ' αυτό συνέβαλε το ισχύον τότε φεουδαρχικό σύστημα το οποίο βασιζόταν στην μεγάλη γαιοκτησία. Έτσι βλέπουμε την δημιουργία Ελληνικών Οικισμών σε ορεινά ή ημιορεινά μέρη τα οποία δεν ενδείκνυντο στο φεουδαρχικό σύστημα και στα πεδινά τα μεγάλα τσιφλίκια των μπέηδων. Οι διάσπαρτοι αυτοί πεδινοί οικισμοί μετά την αρπαγή των περιουσιών τους άρχισαν να καταφεύγουν προς τα ορεινά, και να δημιουργούνται ή να αυξάνονται οι ορεινοί οικισμοί. Ο ημιορεινός οικισμός με την ονομασία Εγρί-Ντερέ, με τα άφθονα νερά του συγκέντρωσε τους πεδινούς οικισμούς και έτσι έχουμε τη δημιουργία του χωριού. Η δημιουργία του μικρού οικισμού σε χωριό πρέπει να συνετελέσθει μετά το 1450-1550 ή να άρχισε να συντελείται. Μία παράδοση λέει ότι οι πεδινοί οικισμοί προσεβλήθησαν από μια κακή επιδημία και αναγκάσθηκαν οι κάτοικοι να εγκαταλείψουν τα πεδινά και να ανέβουν προς τα ορεινά ή ημιορεινά. Αφού ο ημιορεινός αυτός οικισμός έλαβε τη μορφή χωριού άρχισε με την πάροδο του χρόνου η εγκατάσταση και νέων οικογενειών από διάφορα μέρη ιδίως από την Δυτική Μακεδονία μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται οι οικογένειες Νάνου, Κομβόκη, Νιδέλτσιου Δασκάλου και άλλοι. Η πρώτη εγκατάσταση έγινε προς την περιοχή της Λιασκοβίτσας, στον σημερινό λεγόμενο τουρκικό μαχαλά και από την σημερινή πλατεία άνω και προς την εκκλησία και Ν.Α. της εκκλησίας. Την διαμόρφωση του χωριού από τα παλιά, μπορούσαμε ως πριν από αρκετά χρόνια να την παρακολουθήσουμε από τον τρόπο κτισίματος των σπιτιών. Τα πρώτα σπίτια με το ισόγειο κατά το μπροστινό ήμισυ με ανοιχτό χαγιάτι και στο εσωτερικό ο στάβλος. Ο όροφος και η σκεπή από το μπροστινό μέρος στηριζόταν σε δοκούς. Το ήμισυ του ορόφου περιφραγμένο μπροστά με παρμάκια ήταν το τσαρδάκι και στο εσωτερικό τα δωμάτια με παράθυρα προς τη σάλα. (Σήμερα το πλείστο έπαψε να υπάρχει). Η Καλλιθέα και η περιοχή της στην αρχαιότητα: Τα αρχαιότερα φύλλα που κατοίκησαν στην περιοχή μας μετά το 2000 π.Χ. είναι οι Θράκες. Λαός Ινδοευρωπαϊκός που από τις εποχές της 2ης χιλιετηρίδας π.Χ. είχε εισχωρήσει στον ευρύτερο χώρο των Βαλκανίων μη δημιουργώντας όμως ενιαίο κράτος. Τα φύλλα αυτά με την πάροδο του χρόνου και τον προς βορρά αποικισμό των Νοτίων Ελλήνων σιγά σιγά Εξελληνίσθηκαν. Από αρχαίο τάφο που βρέθηκε στην Καλλιθέα την δεκαετία 1960 εικάζουμαι ότι ήσαν και αρκετά προοδευμένοι. Ο τάφος ευρέθη στον αγρό του κ. Πασχάλη στην περιοχή Τουμπέκ. Ήταν επιμελώς κατασκευασμένος με ωραία κεραμότουβλα και επάνω επιτύμβια πλάκα μαρμάρινη με γραφή στα Ελληνικά (ότι διεσώθη).Την επομένη της ανεύρεσης του τάφου η πλάκα αυτή εκλάπη. Ορισμένα από τα ευρήματα στάλθηκαν στο αρχαιολογικό Μουσείο Καβάλας. Η γραφή Διονισίοις μας βεβαιώνει την Θρακική προέλευση. Εξάλλου όταν ο Φίλιππος επέκτεινε το κράτος του προς ανατολάς την περιοχή αυτή την κατέλαβε από τους Θράκες. Επίσης στον ορεινό οικισμό Ρούσετς που υπήρχε σε υψόμετρο περί τα 800 μέτρα βρέθηκε προτομή αγάλματος (κεφαλή) η οποία για αρκετά χρόνια κρατήθηκε στο σχολείο και μετά εστάλη στο Μουσείο Καβάλας. Ο οικισμός αυτός απ' ότι διεσώθη από την παράδοση ήταν αρκετά προοδευμένος στις τέχνες. Για την περιοχή αυτή στην δεκαετία του 1920 Γάλλοι Αρχαιολόγοι έδειξαν ενδιαφέρον.Θρησκευτική ζωή - Παιδεία 19ος - 20ος αιώνας:Μετά την δημιουργία του χωριού, οι κάτοικοι ζούσαν ειρηνικά μεταξύ τους υπό την οθωμανική κατοχή σύμφωνα με τις Ελληνοχριστιανικές αρχές. Στερούμενοι εκκλησιών αποφάσισαν να κτίσουν μόνοι τους τον σημερινό ιερό ναό του Αγίου Αθανασίου προσφέροντας ο καθένας κατά το δυνατόν την προσφορά του σε χρήματα ή εργασία. Έτσι το 1832 ετέθησαν τα θεμέλια και μετά δύο τρία χρόνια άρχισε να λειτουργεί. Από το μέγεθος της εκκλησίας συμπεραίνουμε ότι ο πληθυσμός του χωριού είχε αυξηθεί σημαντικά. Με τον ίδιο τρόπο το 1864 κτίσανε και το υπάρχον σήμερα πυργοειδές κωδωνοστάσιο, εμπλουτίζοντας αυτό με τρεις καλόηχες καμπάνες και εκκρεμές ωρολόγιο μεγάλης ακρίβειας ο κτύπος του οποίου ενημέρωνε τους κατοίκους για την ώρα. Κατασκευάστηκε στην Ανω Βροντού και λειτουργούσε με κρεμαστές πέτρες εξ' ού και εκκρεμές.Παιδεία:Συγχρόνως με την ανέγερση εκκλησίας και κωδωνοστασίου , οι κάτοικοι αποφάσισαν να κτίσουν και σχολείο. Αυτό κτίστηκε παραπλεύρως του κωδωνοστασίου με τον ίδιο εθελοντικό τρόπο και διατηρήθηκε έως το 1992 οπότε λόγω παλαιότητας κατεδαφίσθηκε και στη θέση του κτίσθηκε αίθουσα δεξιώσεων της εκκλησίας. Το Δημοτικό Σχολείο θεμελιώθηκε, αποπερατώθηκε και λειτουργεί από τότε συνεχώς με αρκετές μετατροπές και επεκτάσεις. Οι γονείς που ήθελαν τα παιδιά τους να λάβουν πληρέστερη μόρφωση τα έστελναν στην Ελληνική Σχολή Αλιστράτης. Οι απόφοιτοι της Σχολής αυτής στη συνέχεια διορίζονταν γραμματοδιδάσκαλοι από την τοπική Εφορευτική Επιτροπή η οποία μεριμνούσε για θέματα παιδείας και μισθοδοσίας από προσφορές των δημοτών. Για ακόμη δε καλύτερη μόρφωση στο γυμνάσιο Σερρών διαμένοντας σε οικοτροφείο το οποίο συντηρούνταν με προσφορές και χορηγία του Ελεύθερου Ελληνικού Κράτους. Ακολουθεί επιστολή μαθητού της σχολής Αλιστράτης προς τον πατέρα του στην Καλλιθέα έχουσα ούτως:"Σεβαστέ μου πάτερ,πολύς καιρός παρήλθε αφού δεν έλαβα αγαπητήν μου γραφήν σας, ένεκα τούτου, ευρισκόμενος έν άκτα απορία εγώ δια να σας δώσω αιτίαν δια να μου αποκριθείτε, σπεύδω δια του παρόντος μου, ίνα ερωτήσω ακριβώς το αίτιον περί της καλής σας υγείας, καθ' ως και ο υιός σας ήν κατέχω καλώς έσχω μέχρι της σήμερον. Επί τούτοις λοιπόν ειδοποιώ υμίν ότι καθ΄εκάστην συχνάζω εις το σχολείον και ακούω τακτικά τα μαθήματα εις τα οποία δι΄ ευλογιών σας προοδεύω. Ταύτα μεν επί του παρόντοςΟ Ευπειθής υιός σαςΑγγελος ΠέτκουΤη 2α Σεπτεμβρίου 1864Αλιστράτη"(Ακριβές αντίγραφον εκ' του πρωτοτύπου)
Η Δημογραφική Εξέλιξη του χωριού μέσα στον 20ο αιώνα βάσει των απογραφών είναι οι εξής:
1920: 1012
1928: 1432
1940: 1764
1951: 1442
1971: 956
1981: 726
1991: 592
2001: 626
Διοικητικες μεταβολες
-Με την απόφαση 16623/12-4-1921 Υπουργείου Εσωτερικών Φ.Ε.Κ. 46/1924 ΑΤ ο οικισμός Εγρί Δερέ μετονομάσθει Καλλιθέα ανήκουσα εις την Νέα Ζίχνη.
- Με το ΒΔ/14-3-23 ΦΕΚ 284/1925 ο οικισμός Γκόρνιτσα αποσπάσθηκε από την Κοινότητα Καλλιθέας.
- Με το ΝΔ 9-9-1925 ΦΕΚ 284/1925 η Κοινότης Καλλιθέας με τους οικισμούς της αποσπάσθηκε από την υπο/ση Ζίχνης εις Δράμα.
- Με το Δ/γμα της 21-9-1931 ΦΕΚ 342/1931ΑΤ ο οικισμός Πουρσόβου αποσπάσθηκε από την Κοινότητα Καλλιθέας.
- Με την απόφαση 75/2/1925 του Υπουργείου Εσωτερικών ο οικισμός ΟΜΠΑ διαγράφεται ως ακατοίκητος.
Αγροτική Δραστηριοτητα: Από τα πολύ παλιά χρόνια το χωριό ήταν αγροτικό και κτηνοτροφικό. Οι αγροτικές παραγωγές απέβλεπαν στην παραγωγή προϊόντων για αυτοκατανάλωση το πλείστο ανθρώπων και ζώων. Τέτοια προϊόντα ήταν το σιτάρι , το κριθάρι, καλαμπόκι, ροβί-φακή, σουσάμι, φασόλια, ρεβύθια και αμπελουργικά με όλα τα παράγωγα των σταφυλιών καθώς επίσης και κηπευτικά, δενδροκομικά (δαμασκηνιές - συκιές - ροδακινιές - καρυδιές - αγριαπιδιές και άλλα.Με την εξάπλωση της καπνοκαλλιέργειας άρχισαν να παραγκωνίζονται ορισμένες καλλιέργειες και να επιδίδονται στην καλλιέργεια του καπνού από το οποίο το χωριό γνώρισε αρκετή οικονομική άνθηση.Πέρασαν χρονιές με μεγάλη και εκλεκτή ποιότητα καπνού τύπου Μπασή-μπαγλή ανερχόμενη έως 300.000 οκάδες (μια οκά 1.480gr).Οι εργασίες όλες γίνονταν με αροτριώντα ζώα και οι μεταφορές με άλογα και γαϊδουράκια. Λόγω της μορφής του εδάφους κάρα δεν κυκλοφορούσαν. Οι αρόσεις αρχικά γίνονταν με βόδια. Αργότερα όμως αντικαταστάθηκαν με άλογα τα οποία έκαναν και τις αρόσεις και τις μεταφορές. Η κτηνοτροφία ήταν αρκετά ανεπτυγμένη και είναι. Υπήρχαν κοπάδια με πρόβατα και κοπάδια με κατσίκια. Εκτός από αυτά όμως υπήρχε και οικόσιτη κτηνοτροφία. Κάθε σπίτι είχε μια ή δύο αγελάδες, εξασφαλίζοντας τα γαλακτοκομικά της και πτηνοτροφία για τα αυγά και το κρέας. Διατρέφονταν χοίροι οι οποίοι εξασφάλιζαν το νοστιμότατο κρέας για την περίοδο των εορτών και του χειμώνα. Ειδικά δε το πολύ πάχος (το οποίο σήμερα θεωρείται περιττό) αντικαθιστούσε το λάδι. Λάδι επίσης έβγαινε και από το σουσάμι, το σαμόλαδο.
Η Καλλιθέα στην περίοδο του μεσοπολέμου
Μετά το πέρας της ταραχώδους και ανωμάλου καταστάσεως 1912 - 1923 της ανταλλαγής των πληθυσμών Ελλάδας - Τουρκίας και την οριστική αποκατάσταση των προσφύγων στον ελεύθερο Ελληνικό χώρο, η ζωή άρχισε να βρίσκει τον ρυθμό της. Με το καλό και υγιεινό της κλίμα η Καλλιθέα άρχισε να γίνεται θερινό θέρετρο για πολλούς ξένους ανήκοντας το πλείστο σε υψηλή κοινωνική και εύπορη τάξη.Η παραμονή των ξένων όλη την θερινή περίοδο, ο τρόπος ζωής και ψυχαγωγίας συνέβαλλε θετικά στην μεταστροφή της τοπικής κοινωνίας προς το καλύτερο. Ειδικώς η νέα γενιά γρήγορα ασπάσθηκε τα σύγχρονα μηνύματα του νέου τρόπου ζωής και ψυχαγωγίας παραμερίζοντας τα παραδοσιακά, τα γραμμόφωνα και η λατέρνα αντικατέστησαν τις γκάιντες και τους νταχαρέδες. Ο παλιός Κυριακάτικος πάνδημος δημόσιος χορός χάνει την αίγλη του και γεννιούνται τα πάρτι, οι Ευρωπαϊκοί χοροί και οι νυχτερινές καντάδες. Ανοίγει έτσι ένας νέος τρόπος ζωής και ψυχαγωγίας πιο μοντέρνος.
Η Καλλιθέα σήμερα
Μετά την κακή περίοδο 1940 - 1950 και την επακολουθείσασα ειρηνική τοιαύτη, η ζωή γενικώς άρχισε να βελτιώνεται. Σ' αυτό συνέβαλαν τα έργα υποδομής όπως οι δρόμοι, η ύδρευση, η αποχέτευση και η ηλεκτροδότηση. Παλιά σπίτια ανακαινίσθηκαν ή επανεκτίσθηκαν με τις νέες σύγχρονες απαιτήσεις της ζωής αλλάζοντας την όψη του χωριού προς το καλύτερο. Η ασφαλτόστρωση των επαρχιακών δρόμων μας έφερε πιο κοντά στα αστικά κέντρα. Η παιδεία γενικεύτηκε βελτιώνοντας έτσι το πνευματικό επίπεδο της νέας γενεάς. Η οικογενειακή αγροτική εργασία έπαψε να υπάρχει με την δημιουργία αγροτικών επιχειρήσεων. Υπάρχουν όμως και τα αρνητικά. Το σχολείο μας που άλλοτε, παρά τις διαδοχικές προεκτάσεις για να καλύψει τις ανάγκες στέγασης των μαθητών, σήμερα έμεινε με εννέα (9) μαθητές και δεύτερο αρνητικό η μετανάστευση εσωτερική ή εξωτερική που έκανε την Καλλιθέα χωριό γερόντων. Πολύ συνοπτικά αυτά για την Καλλιθέα. Μια ιστορία ενός χωριού δεν μπορείς να την καταγράψεις σε λίγες σελίδες.
Συγκοινωνία
Η συγκοινωνία στα χρόνια του μεσοπολέμου με τα αστικά κέντρα γινόταν με τρία μικρά πενταθέσια αυτοκίνητα. Οι δρόμοι όμως δεν ήταν σε καλή κατάσταση (χωματόδρομοι) και με μια βροχή λασπώνανε και η κίνηση ήταν αδύνατη. Εκτός όμως από τα καιρικά φαινόμενα για τους πολλούς ήταν απρόσιτα λόγω του οικονομικού. Τελική κατάληξη τα γαϊδουράκια τα οποία εκτελούσαν τις επικοινωνιακές ανάγκες των κατοίκων παντός καιρού. Ήταν όμως τελείως απαραίτητα για τους παραθεριστές στην θερινή παραθεριστική περίοδο.
Παιδική εξοχή
Η πολιτεία κρίνοντας το υγιεινό κλίμα της Καλλιθέας, τον πλούτο του πρασίνου στην δεκαετία του 1950, το επέλεξε για την ίδρυση παιδικών κατασκηνώσεων (της Πρόνοιας). Σε στενό χώρο, στην αρχή, σε πρόχειρες εγκαταστάσεις, σε συνεχή βελτίωση χρόνο με χρόνο και σε επέκταση του χώρου. Από τις παιδικές εξοχές έγινε γνωστή η Καλλιθέα στον ευρύτερο χώρο παρουσιάζοντας μεγάλη κίνηση το καλοκαίρι.
Η Καλλιθέα στον Μακεδονικό Αγώνα
Η περίοδος 1890 - 1908 για το μικρό τότε ελεύθερο Ελληνικό κράτος, ως και για την Τουρκοκρατούμενη περιοχή μας ήταν ίσως η κρισιμότερη. Η ταπεινωτική ήττα του πολέμου το 1897, η μετέπειτα εσωτερική πολιτική κρίση του κράτος από τη μια πλευρά, η μεγάλη ιδέα της ίδρυσης του μεγάλου Βουλγαρικού κράτους με την συνθήκη του αγίου Στεφάνου το 1878, η αποσκίρτηση της Βουλγαρικής Εκκλησίας από το Πατριαρχείο και η γέννηση της ΕΞΑΡΧΙΑΣ, με ανοχή της υψηλής πύλης, όλα αυτά είχαν δυσμενή επίδραση στην περιοχή μας. Το άριστα οργανωμένο και αφειδώς χρηματοδοτούμενο Βουλγαρικό κομιτάτο, άρχισε την διείσδυση στις Ελληνοκατοικούμενες περιοχές, αρχικά καλυπτόμενο με το ιερό ένδυμα της ΕΞΑΡΧΙΑΣ (βοήθεια στους αδύνατους, αγάπη) και αργότερα με τη βία, τους σκοτωμούς, τους χρηματισμούς και την εξαγορά συνειδήσεων, αναγκάζοντας τους αδυνάτους να προσχωρήσουν στην εξαρχία, πράξη που σήμαινε απάρνηση του Ελληνισμού. Στην δύσκολη αυτή στιγμή αφυπνίσθηκε το τραυματισμένο Ελληνικό κράτος, ειδικά μετά το θάνατο του Παύλου Μελά με τον γνωστό σε όλους μας Μακεδονικό Αγώνα. Στην φάση αυτή το ντόπιο Ελληνικό στοιχείο, όχι μόνον δεν λύγισε, πλην ολίγων, αλλά αγωνίσθηκε σκληρά με σθένος και πατριωτισμό, μη φειδόμενο αίματος και θυσιών για την διάσωση του Ελληνισμού. Αγώνας που τελικά στέφτηκε με επιτυχία.Τιμή σε όλους τους προγόνους μας.
Α' -ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ "ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ" ΣΗΜΕΡΑ
Λόγω φθοράς που υπέστησαν το κεντρικό υποστήριγμα της στέγης του Ιερού ναού, υπήρχε φόβος κατάρρευσης της. Αυτό ανάγκασε τους διοικούντας να προβούν σε επισκευή αυτής, αλλά επειδή αυτή ήταν αδύνατη να αντικατασταθεί γκρεμίζοντάς την ως το ύψος των πλαϊνών τοίχων και όλα τα εσωτερικά υποστηρίγματα. Επάνω στο σκελετό των παλιών τοίχων, φάρδους ενός μέτρου έγινε η νέα εκκλησία με αλλαγή ρυθμού από Βασιλική σε Σταυροειδή με τρούλο. Οι εργασίες άρχισαν το 198... και περατώθηκαν το 1997. Για την ολοκλήρωση της πλην των κρατικών χορηγήσεων, αξιέπαινος υπήρξε η συνεισφορά του κόσμου σε χρηματικές δωρεές, ντόπιων και ξένων, ανάλογα βέβαια με την οικονομική επιφάνεια του καθενός. Αυτή δεν περιορίστηκε μόνο στις οικοδομικές εργασίες αλλά συνεχίσθηκε και μετέπειτα για την εσωτερική της αποπεράτωση. Τα Θυρανοίξια της ανακαινισθείσης εκκλησίας έγιναν την απογευματινήν της 17ης /4/1997, επί Ιερέως Γεωργίου Τσούκα από την Μεσσοράχη Σερρών και επιτρόπων Γεωργίου Βοζίκη, Βασιλείου Μυλωνά, Φουρλή Πάσχου. Κατά το εσπέρας της ημέρας εκείνης, παρά τις άσχημες καιρικές συνθήκες η προσέλευση των δημοτών και λοιπών φιλόθρησκων από την γύρω περιοχή ήταν συγκινητική και μεγάλη σε όγκο. Πλήρες αδιαχώρητο. Μέλη της επιτροπής που άρχισε η κατεδάφιση ήταν ο ίδιος Ιερέας και επίτροπος Γεώργιος Βοζίκης, Χριστόδουλος Πετρίδης, Μυλωνάς βασίλειος και Παχατουρίδης Ανέστης. Την δαπάνη για την αποπεράτωση δεν τη γνωρίζω. Το σύνολο σχεδόν της εσωτερικής διακόσμησης έγινε από δωρεές κατά το διάστημα των εργασιών , ο εκκλησιασμός των δημοτών εγίνετο στην "Αγία Παρασκευή". Επειδή όμως ο χώρος ήταν μικρός οι νάρθηκες εκλήσθησαν με υαλοκατασκευή και έτσι ο χώρος διπλασιάσθηκε. Σήμερα η εκκλησία μας μπορεί να θεωρηθεί ως μία από τις καλύτερες εκκλησίες της περιοχής. Το μόνο κακό κατά την άποψή μου είναι ότι έπρεπε να διατηρηθεί ο παλιός της ρυθμός.
Β'- ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ "ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ" ΚΑΛΛΙΘΕΑ
Η ανέγερση του Ιερού Ναού "Αγίου Αθανασίου "Καλλιθέας χρονολογείται - Θεμελίωση 1832 πέρας 1835. Η κρατούσα τότε κοινωνική και οικονομική κατάσταση επέβαλλε λιτές κατασκευές. Ο τύπος του ναού ήταν Μονόχωρη Βασιλική, τρίκλητη, ξυλόστεγη άνευ τρούλου με νάρθηκα και Γυναικωνίτη στην δυτική πλευρά με προέκταση λίγο στα βόρεια και νότια. Αρχικώς ο γυναικωνίτης εκάλυπτε μόνον την δυτική πλευρά. Το έτος 1932 έγινε επέκταση και έλαβε την τελική της μορφή. Οι διαστάσεις του ναού είναι: 12 Χ 32 Οι τοίχοι είναι λασπόχτιστοι πάχους ενός μέτρου περίπου και η σκεπή στυλωμένη σε δοκούς ξύλινους σε δύο σειρές και ήταν επικαλυμμένοι με τσιτμά. Το αρχικό της τέμπλο ήταν ξυλόγλυπτο λιτής κατασκευής. Στη δεκαετία του 1960 αφαιρέθηκε και κτίστηκε με τούβλο. Υπήρχαν τοιχογραφίες. Ο Δεσποτικός Αμβωνας ξύλινος και λιτός με δύο ξυλότηπες κεφαλές λεόντων. Το δάπεδο επί 130 χρόνια ήταν πλακόστρωτο με ανώμαλες πλάκες ελαφρώς κατεργασμένες. Στην δεκαετία του 1960 έγινε μωσαϊκό. Η μνήμη του, ως Πολιούχου του χωριού τιμάτε στις 18 Ιανουαρίου. Εκτός του ανωτέρου ναού έχουμε και την "Αγία Παρασκευή" κτισμένη κατά το έτος 1890 και αρκετά ξωκλήσια γύρω από το χωριό τα οποία μερίμνει των κατοίκων ανακαινίσθηκαν και είναι: "Αγιος Γεώργιος", "Αγιος Νικόλαος", "Προφήτης Ηλίας", "Αγιος Βλάσης", "Αγία Τριάδα", "Αγιος Πέτρος", "Αγιος Χαράλαμπος", "Αγιος Γρηγόριος" και "Αγιος Ελευθέριος".
ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΕΛΕΤΩΝ
Κατά την περίοδο που εκτελούνταν οι εργασίες ανακαίνισης του ναού, το παραπλεύρως εντός του χώρου της εκκλησίας παλαιόν Ελληνικόν σχολείον το οποίον με κόπους και θυσίες κατά τα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας εκτίσθει (1864) για να μπορέσει μέσω των λίγων γραμμάτων να εμφυτεύσει την Εθνική συνείδηση στα νέα βλαστάρια του Έθνους μας και λειτούργησε ως νηπιαγωγείο μέχρι την δεκαετία του 1960 κατεδαφίστηκε και επάνω στα θεμέλιά του κτίστηκε η αίθουσα Εκδηλώσεων του Ιερού Ναού μας. Για την αποπεράτωση της η συνεισφορά των δημοτών ήταν μεγάλη ως και για την εκκλησία. Η λειτουργία της άρχισε τον Απρίλιο του 1999.
ΚΩΔΩΝΟΣΤΑΣΙΟ
Το πυργοειδές Κωδωνοστάσιο του Ιερού Ναού "Αγίου Αθανασίου" μη αποτυπωμένος ευκρινώς, ως όπως και αλλού αναφέρω, ταυτίστηκε το έτος 1864 όπως φαίνεται και από την υπάρχουσα πλάκα με την ημερομηνία ανέγερσής του. Συγκρινόμενο με το παλιό λιτό κτίσιμο της εκκλησίας αποτελούσε ένα συμπληρωματικό κόσμημα σ' αυτήν. Έγινε με εθελοντική προσωπική εργασία των δημοτών κουβαλώντας την ειδική πέτρα κτισίματος από πολύ μακριά με τα γαϊδουράκια και με χρηματική ή άλλη συνδρομή ανάλογα με την δυνατότητα του καθενός Εμπλουτισμένο με εκκρεμές ωρολόγιο από την δεκαετία του 1860 χονδρής κατασκευής αλλά μεγίστης ακριβείας λειτούργησε έως το 1995 μεταφέροντας την ώρα και σε όλη την αγροτική περιοχή μας. Από κει και μετά έπαψε να λειτουργεί όχι λόγω βλάβης, αλλά διότι έπαψε να υπάρχει ο άνθρωπος που θα ανελάμβανε το καθημερινό κούρδισμα (ανέβασμα της πέτρας). Η λειτουργία του βασίζεται σε 4 κρεμαστές πέτρες οι οποίες κατεβαίνοντας θέτουν σε λειτουργία τον μηχανισμό. Με την ευκαιρία να κάνω και μια έκκληση προς την Δημοτική αρχή: Το ωρολόγιο αυτό είναι ένα ιστορικό κειμήλιο. Σήμερα είναι ακάλυπτο παραμελημένο στην φθορά του χρόνου. Ας το καλύψουμε τουλάχιστον όπως ήταν έως τώρα γιατί με την ανακαίνιση του Κωδωνοστασίου και το ξήλωμα του επικαλύμματος είναι εκτεθειμένο στα καιρικά φαινόμενα.
Ας σεβαστούμε και ας τιμήσουμε τους προγόνους μας.
Αποσπάσματα από το βιβλίο του Χρ. Δασκάλου "Γνωριμία με το παρελθόν του τόπου μας"
Τοπικός προσδιορισμός:
Στις ανατολικές παρυφές του Μενοικίου όρους και σε υψόμετρο της εκκλησίας και της πλατείας του χωριού, 460 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας και επί ανωμάλου εδάφους είναι ταυτισμένη (το χωριό μας) η Καλλιθέα. Το αρχικό της όνομα ήταν Εγρί-Δερέ που στα τουρκικά σημαίνει στραβός λάκκος. Και πράγματι μεταξύ δύο λάκκων είναι κτισμένο το παλιό χωριό. Ο ένας από τους δύο αυτούς λάκκους είναι κατάμεστος με αιωνόβια πλατάνια και το συνεχόμενο φυσικό καταπράσινο δάσος δίνει μια ξεχωριστή τέρψη στα μάτια κάθε επισκέπτη ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες δικαιώνοντας τους αναδόχους της ονομασίας ΚΑΛΛΙΘΕΑ, η οποία δόθηκε μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, στις αρχές της δεκαετίας 1920.
Η Καλλιθέα παλιότερα:
Οπως προκύπτει από τα διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα, από αρόσεις και απ' ότι διασώθηκε από την παράδοση, το χωριό ήταν διάσπαρτο στα διάφορα σημεία του κάμπου και στις ορεινές ή ημιορεινές περιοχές , μη εξαιρουμένου του σημερινού. Ενδείξεις τέτοιων πεδινών οικισμών υπάρχουν στις πεδινές περιοχές Βρύση, Τούμκοεκ, Λιγορίνοβα, Τσάδαρ, Χάνια και σε ορεινές ο νυν οικισμός Εγρί-Δερέ και Ρούσετς. Η δημιουργία αυτών των οικισμών τους ευνοούσε στην εκτέλεση των αγροτικών εργασιών. Σ' αυτό συνέβαλλε και η ύπαρξη πολλών διάσπαρτων πηγών νερού. Οι ορεινοί ή ημιορεινοί οικισμοί πρέπει να ήταν μεικτοί και κτηνοτροφικοί και αγροτικοί. Ο ορεινός όγκος ήταν ιδανικός για τις κτηνοτροφικές ανάγκες, τα δε γύρω χωράφια λόγω του μικρού όγκου των κατοίκων για την εκτέλεση των αγροτικών δραστηριοτήτων. Μετά την κατάληψη της Ανατολικής Μακεδονίας από τους Οθωμανούς το 1373 οι μικροί αυτοί οικισμοί με την πάροδο του χρόνου, άρχισαν να διαλύονται. Σ' αυτό συνέβαλε το ισχύον τότε φεουδαρχικό σύστημα το οποίο βασιζόταν στην μεγάλη γαιοκτησία. Έτσι βλέπουμε την δημιουργία Ελληνικών Οικισμών σε ορεινά ή ημιορεινά μέρη τα οποία δεν ενδείκνυντο στο φεουδαρχικό σύστημα και στα πεδινά τα μεγάλα τσιφλίκια των μπέηδων. Οι διάσπαρτοι αυτοί πεδινοί οικισμοί μετά την αρπαγή των περιουσιών τους άρχισαν να καταφεύγουν προς τα ορεινά, και να δημιουργούνται ή να αυξάνονται οι ορεινοί οικισμοί. Ο ημιορεινός οικισμός με την ονομασία Εγρί-Ντερέ, με τα άφθονα νερά του συγκέντρωσε τους πεδινούς οικισμούς και έτσι έχουμε τη δημιουργία του χωριού. Η δημιουργία του μικρού οικισμού σε χωριό πρέπει να συνετελέσθει μετά το 1450-1550 ή να άρχισε να συντελείται. Μία παράδοση λέει ότι οι πεδινοί οικισμοί προσεβλήθησαν από μια κακή επιδημία και αναγκάσθηκαν οι κάτοικοι να εγκαταλείψουν τα πεδινά και να ανέβουν προς τα ορεινά ή ημιορεινά. Αφού ο ημιορεινός αυτός οικισμός έλαβε τη μορφή χωριού άρχισε με την πάροδο του χρόνου η εγκατάσταση και νέων οικογενειών από διάφορα μέρη ιδίως από την Δυτική Μακεδονία μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται οι οικογένειες Νάνου, Κομβόκη, Νιδέλτσιου Δασκάλου και άλλοι. Η πρώτη εγκατάσταση έγινε προς την περιοχή της Λιασκοβίτσας, στον σημερινό λεγόμενο τουρκικό μαχαλά και από την σημερινή πλατεία άνω και προς την εκκλησία και Ν.Α. της εκκλησίας. Την διαμόρφωση του χωριού από τα παλιά, μπορούσαμε ως πριν από αρκετά χρόνια να την παρακολουθήσουμε από τον τρόπο κτισίματος των σπιτιών. Τα πρώτα σπίτια με το ισόγειο κατά το μπροστινό ήμισυ με ανοιχτό χαγιάτι και στο εσωτερικό ο στάβλος. Ο όροφος και η σκεπή από το μπροστινό μέρος στηριζόταν σε δοκούς. Το ήμισυ του ορόφου περιφραγμένο μπροστά με παρμάκια ήταν το τσαρδάκι και στο εσωτερικό τα δωμάτια με παράθυρα προς τη σάλα. (Σήμερα το πλείστο έπαψε να υπάρχει). Η Καλλιθέα και η περιοχή της στην αρχαιότητα: Τα αρχαιότερα φύλλα που κατοίκησαν στην περιοχή μας μετά το 2000 π.Χ. είναι οι Θράκες. Λαός Ινδοευρωπαϊκός που από τις εποχές της 2ης χιλιετηρίδας π.Χ. είχε εισχωρήσει στον ευρύτερο χώρο των Βαλκανίων μη δημιουργώντας όμως ενιαίο κράτος. Τα φύλλα αυτά με την πάροδο του χρόνου και τον προς βορρά αποικισμό των Νοτίων Ελλήνων σιγά σιγά Εξελληνίσθηκαν. Από αρχαίο τάφο που βρέθηκε στην Καλλιθέα την δεκαετία 1960 εικάζουμαι ότι ήσαν και αρκετά προοδευμένοι. Ο τάφος ευρέθη στον αγρό του κ. Πασχάλη στην περιοχή Τουμπέκ. Ήταν επιμελώς κατασκευασμένος με ωραία κεραμότουβλα και επάνω επιτύμβια πλάκα μαρμάρινη με γραφή στα Ελληνικά (ότι διεσώθη).Την επομένη της ανεύρεσης του τάφου η πλάκα αυτή εκλάπη. Ορισμένα από τα ευρήματα στάλθηκαν στο αρχαιολογικό Μουσείο Καβάλας. Η γραφή Διονισίοις μας βεβαιώνει την Θρακική προέλευση. Εξάλλου όταν ο Φίλιππος επέκτεινε το κράτος του προς ανατολάς την περιοχή αυτή την κατέλαβε από τους Θράκες. Επίσης στον ορεινό οικισμό Ρούσετς που υπήρχε σε υψόμετρο περί τα 800 μέτρα βρέθηκε προτομή αγάλματος (κεφαλή) η οποία για αρκετά χρόνια κρατήθηκε στο σχολείο και μετά εστάλη στο Μουσείο Καβάλας. Ο οικισμός αυτός απ' ότι διεσώθη από την παράδοση ήταν αρκετά προοδευμένος στις τέχνες. Για την περιοχή αυτή στην δεκαετία του 1920 Γάλλοι Αρχαιολόγοι έδειξαν ενδιαφέρον.Θρησκευτική ζωή - Παιδεία 19ος - 20ος αιώνας:Μετά την δημιουργία του χωριού, οι κάτοικοι ζούσαν ειρηνικά μεταξύ τους υπό την οθωμανική κατοχή σύμφωνα με τις Ελληνοχριστιανικές αρχές. Στερούμενοι εκκλησιών αποφάσισαν να κτίσουν μόνοι τους τον σημερινό ιερό ναό του Αγίου Αθανασίου προσφέροντας ο καθένας κατά το δυνατόν την προσφορά του σε χρήματα ή εργασία. Έτσι το 1832 ετέθησαν τα θεμέλια και μετά δύο τρία χρόνια άρχισε να λειτουργεί. Από το μέγεθος της εκκλησίας συμπεραίνουμε ότι ο πληθυσμός του χωριού είχε αυξηθεί σημαντικά. Με τον ίδιο τρόπο το 1864 κτίσανε και το υπάρχον σήμερα πυργοειδές κωδωνοστάσιο, εμπλουτίζοντας αυτό με τρεις καλόηχες καμπάνες και εκκρεμές ωρολόγιο μεγάλης ακρίβειας ο κτύπος του οποίου ενημέρωνε τους κατοίκους για την ώρα. Κατασκευάστηκε στην Ανω Βροντού και λειτουργούσε με κρεμαστές πέτρες εξ' ού και εκκρεμές.Παιδεία:Συγχρόνως με την ανέγερση εκκλησίας και κωδωνοστασίου , οι κάτοικοι αποφάσισαν να κτίσουν και σχολείο. Αυτό κτίστηκε παραπλεύρως του κωδωνοστασίου με τον ίδιο εθελοντικό τρόπο και διατηρήθηκε έως το 1992 οπότε λόγω παλαιότητας κατεδαφίσθηκε και στη θέση του κτίσθηκε αίθουσα δεξιώσεων της εκκλησίας. Το Δημοτικό Σχολείο θεμελιώθηκε, αποπερατώθηκε και λειτουργεί από τότε συνεχώς με αρκετές μετατροπές και επεκτάσεις. Οι γονείς που ήθελαν τα παιδιά τους να λάβουν πληρέστερη μόρφωση τα έστελναν στην Ελληνική Σχολή Αλιστράτης. Οι απόφοιτοι της Σχολής αυτής στη συνέχεια διορίζονταν γραμματοδιδάσκαλοι από την τοπική Εφορευτική Επιτροπή η οποία μεριμνούσε για θέματα παιδείας και μισθοδοσίας από προσφορές των δημοτών. Για ακόμη δε καλύτερη μόρφωση στο γυμνάσιο Σερρών διαμένοντας σε οικοτροφείο το οποίο συντηρούνταν με προσφορές και χορηγία του Ελεύθερου Ελληνικού Κράτους. Ακολουθεί επιστολή μαθητού της σχολής Αλιστράτης προς τον πατέρα του στην Καλλιθέα έχουσα ούτως:"Σεβαστέ μου πάτερ,πολύς καιρός παρήλθε αφού δεν έλαβα αγαπητήν μου γραφήν σας, ένεκα τούτου, ευρισκόμενος έν άκτα απορία εγώ δια να σας δώσω αιτίαν δια να μου αποκριθείτε, σπεύδω δια του παρόντος μου, ίνα ερωτήσω ακριβώς το αίτιον περί της καλής σας υγείας, καθ' ως και ο υιός σας ήν κατέχω καλώς έσχω μέχρι της σήμερον. Επί τούτοις λοιπόν ειδοποιώ υμίν ότι καθ΄εκάστην συχνάζω εις το σχολείον και ακούω τακτικά τα μαθήματα εις τα οποία δι΄ ευλογιών σας προοδεύω. Ταύτα μεν επί του παρόντοςΟ Ευπειθής υιός σαςΑγγελος ΠέτκουΤη 2α Σεπτεμβρίου 1864Αλιστράτη"(Ακριβές αντίγραφον εκ' του πρωτοτύπου)
Η Δημογραφική Εξέλιξη του χωριού μέσα στον 20ο αιώνα βάσει των απογραφών είναι οι εξής:
1920: 1012
1928: 1432
1940: 1764
1951: 1442
1971: 956
1981: 726
1991: 592
2001: 626
Διοικητικες μεταβολες
-Με την απόφαση 16623/12-4-1921 Υπουργείου Εσωτερικών Φ.Ε.Κ. 46/1924 ΑΤ ο οικισμός Εγρί Δερέ μετονομάσθει Καλλιθέα ανήκουσα εις την Νέα Ζίχνη.
- Με το ΒΔ/14-3-23 ΦΕΚ 284/1925 ο οικισμός Γκόρνιτσα αποσπάσθηκε από την Κοινότητα Καλλιθέας.
- Με το ΝΔ 9-9-1925 ΦΕΚ 284/1925 η Κοινότης Καλλιθέας με τους οικισμούς της αποσπάσθηκε από την υπο/ση Ζίχνης εις Δράμα.
- Με το Δ/γμα της 21-9-1931 ΦΕΚ 342/1931ΑΤ ο οικισμός Πουρσόβου αποσπάσθηκε από την Κοινότητα Καλλιθέας.
- Με την απόφαση 75/2/1925 του Υπουργείου Εσωτερικών ο οικισμός ΟΜΠΑ διαγράφεται ως ακατοίκητος.
Αγροτική Δραστηριοτητα: Από τα πολύ παλιά χρόνια το χωριό ήταν αγροτικό και κτηνοτροφικό. Οι αγροτικές παραγωγές απέβλεπαν στην παραγωγή προϊόντων για αυτοκατανάλωση το πλείστο ανθρώπων και ζώων. Τέτοια προϊόντα ήταν το σιτάρι , το κριθάρι, καλαμπόκι, ροβί-φακή, σουσάμι, φασόλια, ρεβύθια και αμπελουργικά με όλα τα παράγωγα των σταφυλιών καθώς επίσης και κηπευτικά, δενδροκομικά (δαμασκηνιές - συκιές - ροδακινιές - καρυδιές - αγριαπιδιές και άλλα.Με την εξάπλωση της καπνοκαλλιέργειας άρχισαν να παραγκωνίζονται ορισμένες καλλιέργειες και να επιδίδονται στην καλλιέργεια του καπνού από το οποίο το χωριό γνώρισε αρκετή οικονομική άνθηση.Πέρασαν χρονιές με μεγάλη και εκλεκτή ποιότητα καπνού τύπου Μπασή-μπαγλή ανερχόμενη έως 300.000 οκάδες (μια οκά 1.480gr).Οι εργασίες όλες γίνονταν με αροτριώντα ζώα και οι μεταφορές με άλογα και γαϊδουράκια. Λόγω της μορφής του εδάφους κάρα δεν κυκλοφορούσαν. Οι αρόσεις αρχικά γίνονταν με βόδια. Αργότερα όμως αντικαταστάθηκαν με άλογα τα οποία έκαναν και τις αρόσεις και τις μεταφορές. Η κτηνοτροφία ήταν αρκετά ανεπτυγμένη και είναι. Υπήρχαν κοπάδια με πρόβατα και κοπάδια με κατσίκια. Εκτός από αυτά όμως υπήρχε και οικόσιτη κτηνοτροφία. Κάθε σπίτι είχε μια ή δύο αγελάδες, εξασφαλίζοντας τα γαλακτοκομικά της και πτηνοτροφία για τα αυγά και το κρέας. Διατρέφονταν χοίροι οι οποίοι εξασφάλιζαν το νοστιμότατο κρέας για την περίοδο των εορτών και του χειμώνα. Ειδικά δε το πολύ πάχος (το οποίο σήμερα θεωρείται περιττό) αντικαθιστούσε το λάδι. Λάδι επίσης έβγαινε και από το σουσάμι, το σαμόλαδο.
Η Καλλιθέα στην περίοδο του μεσοπολέμου
Μετά το πέρας της ταραχώδους και ανωμάλου καταστάσεως 1912 - 1923 της ανταλλαγής των πληθυσμών Ελλάδας - Τουρκίας και την οριστική αποκατάσταση των προσφύγων στον ελεύθερο Ελληνικό χώρο, η ζωή άρχισε να βρίσκει τον ρυθμό της. Με το καλό και υγιεινό της κλίμα η Καλλιθέα άρχισε να γίνεται θερινό θέρετρο για πολλούς ξένους ανήκοντας το πλείστο σε υψηλή κοινωνική και εύπορη τάξη.Η παραμονή των ξένων όλη την θερινή περίοδο, ο τρόπος ζωής και ψυχαγωγίας συνέβαλλε θετικά στην μεταστροφή της τοπικής κοινωνίας προς το καλύτερο. Ειδικώς η νέα γενιά γρήγορα ασπάσθηκε τα σύγχρονα μηνύματα του νέου τρόπου ζωής και ψυχαγωγίας παραμερίζοντας τα παραδοσιακά, τα γραμμόφωνα και η λατέρνα αντικατέστησαν τις γκάιντες και τους νταχαρέδες. Ο παλιός Κυριακάτικος πάνδημος δημόσιος χορός χάνει την αίγλη του και γεννιούνται τα πάρτι, οι Ευρωπαϊκοί χοροί και οι νυχτερινές καντάδες. Ανοίγει έτσι ένας νέος τρόπος ζωής και ψυχαγωγίας πιο μοντέρνος.
Η Καλλιθέα σήμερα
Μετά την κακή περίοδο 1940 - 1950 και την επακολουθείσασα ειρηνική τοιαύτη, η ζωή γενικώς άρχισε να βελτιώνεται. Σ' αυτό συνέβαλαν τα έργα υποδομής όπως οι δρόμοι, η ύδρευση, η αποχέτευση και η ηλεκτροδότηση. Παλιά σπίτια ανακαινίσθηκαν ή επανεκτίσθηκαν με τις νέες σύγχρονες απαιτήσεις της ζωής αλλάζοντας την όψη του χωριού προς το καλύτερο. Η ασφαλτόστρωση των επαρχιακών δρόμων μας έφερε πιο κοντά στα αστικά κέντρα. Η παιδεία γενικεύτηκε βελτιώνοντας έτσι το πνευματικό επίπεδο της νέας γενεάς. Η οικογενειακή αγροτική εργασία έπαψε να υπάρχει με την δημιουργία αγροτικών επιχειρήσεων. Υπάρχουν όμως και τα αρνητικά. Το σχολείο μας που άλλοτε, παρά τις διαδοχικές προεκτάσεις για να καλύψει τις ανάγκες στέγασης των μαθητών, σήμερα έμεινε με εννέα (9) μαθητές και δεύτερο αρνητικό η μετανάστευση εσωτερική ή εξωτερική που έκανε την Καλλιθέα χωριό γερόντων. Πολύ συνοπτικά αυτά για την Καλλιθέα. Μια ιστορία ενός χωριού δεν μπορείς να την καταγράψεις σε λίγες σελίδες.
Συγκοινωνία
Η συγκοινωνία στα χρόνια του μεσοπολέμου με τα αστικά κέντρα γινόταν με τρία μικρά πενταθέσια αυτοκίνητα. Οι δρόμοι όμως δεν ήταν σε καλή κατάσταση (χωματόδρομοι) και με μια βροχή λασπώνανε και η κίνηση ήταν αδύνατη. Εκτός όμως από τα καιρικά φαινόμενα για τους πολλούς ήταν απρόσιτα λόγω του οικονομικού. Τελική κατάληξη τα γαϊδουράκια τα οποία εκτελούσαν τις επικοινωνιακές ανάγκες των κατοίκων παντός καιρού. Ήταν όμως τελείως απαραίτητα για τους παραθεριστές στην θερινή παραθεριστική περίοδο.
Παιδική εξοχή
Η πολιτεία κρίνοντας το υγιεινό κλίμα της Καλλιθέας, τον πλούτο του πρασίνου στην δεκαετία του 1950, το επέλεξε για την ίδρυση παιδικών κατασκηνώσεων (της Πρόνοιας). Σε στενό χώρο, στην αρχή, σε πρόχειρες εγκαταστάσεις, σε συνεχή βελτίωση χρόνο με χρόνο και σε επέκταση του χώρου. Από τις παιδικές εξοχές έγινε γνωστή η Καλλιθέα στον ευρύτερο χώρο παρουσιάζοντας μεγάλη κίνηση το καλοκαίρι.
Η Καλλιθέα στον Μακεδονικό Αγώνα
Η περίοδος 1890 - 1908 για το μικρό τότε ελεύθερο Ελληνικό κράτος, ως και για την Τουρκοκρατούμενη περιοχή μας ήταν ίσως η κρισιμότερη. Η ταπεινωτική ήττα του πολέμου το 1897, η μετέπειτα εσωτερική πολιτική κρίση του κράτος από τη μια πλευρά, η μεγάλη ιδέα της ίδρυσης του μεγάλου Βουλγαρικού κράτους με την συνθήκη του αγίου Στεφάνου το 1878, η αποσκίρτηση της Βουλγαρικής Εκκλησίας από το Πατριαρχείο και η γέννηση της ΕΞΑΡΧΙΑΣ, με ανοχή της υψηλής πύλης, όλα αυτά είχαν δυσμενή επίδραση στην περιοχή μας. Το άριστα οργανωμένο και αφειδώς χρηματοδοτούμενο Βουλγαρικό κομιτάτο, άρχισε την διείσδυση στις Ελληνοκατοικούμενες περιοχές, αρχικά καλυπτόμενο με το ιερό ένδυμα της ΕΞΑΡΧΙΑΣ (βοήθεια στους αδύνατους, αγάπη) και αργότερα με τη βία, τους σκοτωμούς, τους χρηματισμούς και την εξαγορά συνειδήσεων, αναγκάζοντας τους αδυνάτους να προσχωρήσουν στην εξαρχία, πράξη που σήμαινε απάρνηση του Ελληνισμού. Στην δύσκολη αυτή στιγμή αφυπνίσθηκε το τραυματισμένο Ελληνικό κράτος, ειδικά μετά το θάνατο του Παύλου Μελά με τον γνωστό σε όλους μας Μακεδονικό Αγώνα. Στην φάση αυτή το ντόπιο Ελληνικό στοιχείο, όχι μόνον δεν λύγισε, πλην ολίγων, αλλά αγωνίσθηκε σκληρά με σθένος και πατριωτισμό, μη φειδόμενο αίματος και θυσιών για την διάσωση του Ελληνισμού. Αγώνας που τελικά στέφτηκε με επιτυχία.Τιμή σε όλους τους προγόνους μας.
Α' -ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ "ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ" ΣΗΜΕΡΑ
Λόγω φθοράς που υπέστησαν το κεντρικό υποστήριγμα της στέγης του Ιερού ναού, υπήρχε φόβος κατάρρευσης της. Αυτό ανάγκασε τους διοικούντας να προβούν σε επισκευή αυτής, αλλά επειδή αυτή ήταν αδύνατη να αντικατασταθεί γκρεμίζοντάς την ως το ύψος των πλαϊνών τοίχων και όλα τα εσωτερικά υποστηρίγματα. Επάνω στο σκελετό των παλιών τοίχων, φάρδους ενός μέτρου έγινε η νέα εκκλησία με αλλαγή ρυθμού από Βασιλική σε Σταυροειδή με τρούλο. Οι εργασίες άρχισαν το 198... και περατώθηκαν το 1997. Για την ολοκλήρωση της πλην των κρατικών χορηγήσεων, αξιέπαινος υπήρξε η συνεισφορά του κόσμου σε χρηματικές δωρεές, ντόπιων και ξένων, ανάλογα βέβαια με την οικονομική επιφάνεια του καθενός. Αυτή δεν περιορίστηκε μόνο στις οικοδομικές εργασίες αλλά συνεχίσθηκε και μετέπειτα για την εσωτερική της αποπεράτωση. Τα Θυρανοίξια της ανακαινισθείσης εκκλησίας έγιναν την απογευματινήν της 17ης /4/1997, επί Ιερέως Γεωργίου Τσούκα από την Μεσσοράχη Σερρών και επιτρόπων Γεωργίου Βοζίκη, Βασιλείου Μυλωνά, Φουρλή Πάσχου. Κατά το εσπέρας της ημέρας εκείνης, παρά τις άσχημες καιρικές συνθήκες η προσέλευση των δημοτών και λοιπών φιλόθρησκων από την γύρω περιοχή ήταν συγκινητική και μεγάλη σε όγκο. Πλήρες αδιαχώρητο. Μέλη της επιτροπής που άρχισε η κατεδάφιση ήταν ο ίδιος Ιερέας και επίτροπος Γεώργιος Βοζίκης, Χριστόδουλος Πετρίδης, Μυλωνάς βασίλειος και Παχατουρίδης Ανέστης. Την δαπάνη για την αποπεράτωση δεν τη γνωρίζω. Το σύνολο σχεδόν της εσωτερικής διακόσμησης έγινε από δωρεές κατά το διάστημα των εργασιών , ο εκκλησιασμός των δημοτών εγίνετο στην "Αγία Παρασκευή". Επειδή όμως ο χώρος ήταν μικρός οι νάρθηκες εκλήσθησαν με υαλοκατασκευή και έτσι ο χώρος διπλασιάσθηκε. Σήμερα η εκκλησία μας μπορεί να θεωρηθεί ως μία από τις καλύτερες εκκλησίες της περιοχής. Το μόνο κακό κατά την άποψή μου είναι ότι έπρεπε να διατηρηθεί ο παλιός της ρυθμός.
Β'- ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ "ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ" ΚΑΛΛΙΘΕΑ
Η ανέγερση του Ιερού Ναού "Αγίου Αθανασίου "Καλλιθέας χρονολογείται - Θεμελίωση 1832 πέρας 1835. Η κρατούσα τότε κοινωνική και οικονομική κατάσταση επέβαλλε λιτές κατασκευές. Ο τύπος του ναού ήταν Μονόχωρη Βασιλική, τρίκλητη, ξυλόστεγη άνευ τρούλου με νάρθηκα και Γυναικωνίτη στην δυτική πλευρά με προέκταση λίγο στα βόρεια και νότια. Αρχικώς ο γυναικωνίτης εκάλυπτε μόνον την δυτική πλευρά. Το έτος 1932 έγινε επέκταση και έλαβε την τελική της μορφή. Οι διαστάσεις του ναού είναι: 12 Χ 32 Οι τοίχοι είναι λασπόχτιστοι πάχους ενός μέτρου περίπου και η σκεπή στυλωμένη σε δοκούς ξύλινους σε δύο σειρές και ήταν επικαλυμμένοι με τσιτμά. Το αρχικό της τέμπλο ήταν ξυλόγλυπτο λιτής κατασκευής. Στη δεκαετία του 1960 αφαιρέθηκε και κτίστηκε με τούβλο. Υπήρχαν τοιχογραφίες. Ο Δεσποτικός Αμβωνας ξύλινος και λιτός με δύο ξυλότηπες κεφαλές λεόντων. Το δάπεδο επί 130 χρόνια ήταν πλακόστρωτο με ανώμαλες πλάκες ελαφρώς κατεργασμένες. Στην δεκαετία του 1960 έγινε μωσαϊκό. Η μνήμη του, ως Πολιούχου του χωριού τιμάτε στις 18 Ιανουαρίου. Εκτός του ανωτέρου ναού έχουμε και την "Αγία Παρασκευή" κτισμένη κατά το έτος 1890 και αρκετά ξωκλήσια γύρω από το χωριό τα οποία μερίμνει των κατοίκων ανακαινίσθηκαν και είναι: "Αγιος Γεώργιος", "Αγιος Νικόλαος", "Προφήτης Ηλίας", "Αγιος Βλάσης", "Αγία Τριάδα", "Αγιος Πέτρος", "Αγιος Χαράλαμπος", "Αγιος Γρηγόριος" και "Αγιος Ελευθέριος".
ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΕΛΕΤΩΝ
Κατά την περίοδο που εκτελούνταν οι εργασίες ανακαίνισης του ναού, το παραπλεύρως εντός του χώρου της εκκλησίας παλαιόν Ελληνικόν σχολείον το οποίον με κόπους και θυσίες κατά τα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας εκτίσθει (1864) για να μπορέσει μέσω των λίγων γραμμάτων να εμφυτεύσει την Εθνική συνείδηση στα νέα βλαστάρια του Έθνους μας και λειτούργησε ως νηπιαγωγείο μέχρι την δεκαετία του 1960 κατεδαφίστηκε και επάνω στα θεμέλιά του κτίστηκε η αίθουσα Εκδηλώσεων του Ιερού Ναού μας. Για την αποπεράτωση της η συνεισφορά των δημοτών ήταν μεγάλη ως και για την εκκλησία. Η λειτουργία της άρχισε τον Απρίλιο του 1999.
ΚΩΔΩΝΟΣΤΑΣΙΟ
Το πυργοειδές Κωδωνοστάσιο του Ιερού Ναού "Αγίου Αθανασίου" μη αποτυπωμένος ευκρινώς, ως όπως και αλλού αναφέρω, ταυτίστηκε το έτος 1864 όπως φαίνεται και από την υπάρχουσα πλάκα με την ημερομηνία ανέγερσής του. Συγκρινόμενο με το παλιό λιτό κτίσιμο της εκκλησίας αποτελούσε ένα συμπληρωματικό κόσμημα σ' αυτήν. Έγινε με εθελοντική προσωπική εργασία των δημοτών κουβαλώντας την ειδική πέτρα κτισίματος από πολύ μακριά με τα γαϊδουράκια και με χρηματική ή άλλη συνδρομή ανάλογα με την δυνατότητα του καθενός Εμπλουτισμένο με εκκρεμές ωρολόγιο από την δεκαετία του 1860 χονδρής κατασκευής αλλά μεγίστης ακριβείας λειτούργησε έως το 1995 μεταφέροντας την ώρα και σε όλη την αγροτική περιοχή μας. Από κει και μετά έπαψε να λειτουργεί όχι λόγω βλάβης, αλλά διότι έπαψε να υπάρχει ο άνθρωπος που θα ανελάμβανε το καθημερινό κούρδισμα (ανέβασμα της πέτρας). Η λειτουργία του βασίζεται σε 4 κρεμαστές πέτρες οι οποίες κατεβαίνοντας θέτουν σε λειτουργία τον μηχανισμό. Με την ευκαιρία να κάνω και μια έκκληση προς την Δημοτική αρχή: Το ωρολόγιο αυτό είναι ένα ιστορικό κειμήλιο. Σήμερα είναι ακάλυπτο παραμελημένο στην φθορά του χρόνου. Ας το καλύψουμε τουλάχιστον όπως ήταν έως τώρα γιατί με την ανακαίνιση του Κωδωνοστασίου και το ξήλωμα του επικαλύμματος είναι εκτεθειμένο στα καιρικά φαινόμενα.
Ας σεβαστούμε και ας τιμήσουμε τους προγόνους μας.
Αποσπάσματα από το βιβλίο του Χρ. Δασκάλου "Γνωριμία με το παρελθόν του τόπου μας"
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)